شلیل (Shalil) نوعی مرکبات است که در برخی مناطق ایران، به خصوص در استان کرمانشاه و مناطق غربی کشور، رشد میکند. این میوه از جنس سیتروس (Citrus) است و نام علمی آن Citrus × aurantium subsp. bergamia میباشد. شلیل در بعضی منابع نیز با نام “برگموت” (Bergamot) شناخته میشود.
شلیل در اندازه و شکلی مشابه لیمو شیرازی است. اما برخلاف لیمو شیرازی که رنگ پوست آن سبز است، پوست شلیل رنگ زرد تیره تا نارنجی دارد. این میوه دارای رایحه خاصی است که به آن عطر برگموت معروف است. طعم شلیل تلخ و ترش است.
شلیل علاوه بر مصرف مستقیم به عنوان میوه، در تهیه عطرها، اسانسها و عصارههای مربا، مارمالاد و شربتها استفاده میشود. همچنین، روغن اسانس شلیل در صنایع آرایشی و بهداشتی، به خصوص در تهیه عطرها، صابونها و لوسیونها مورد استفاده قرار میگیرد.
گیاهشناسی شلیل
شلیل (Shalil) به عنوان یک گونه از خانواده روزیانهها (Rutaceae) و جنس سیتروس (Citrus) در نظر گرفته میشود. نام علمی آن Citrus × aurantium subsp. bergamia است. شلیل درختچهای همیشه سبز است و به ارتفاع تا ۵-۶ متر میرسد.
برگهای شلیل برگهای تازه و خزانهداری را در خود جای میدهند و رنگ آنها سبز تیره تا سبز تیره-زرد است. میوه شلیل شبیه به میوه لیمو شیرازی است و اندازه آن در حدود ۵-۷ سانتیمتر است. پوست میوه شلیل نسبتاً نازک و خشک است و رنگ آن از زرد تا نارنجی تیره متغیر است. در داخل میوه، بخش گوشتی آن به رنگ زرد و تلخ است و دارای بذرهای ریز و کمرنگ میباشد.
شلیل بیشتر در مناطق معتدل تا استوایی رشد میکند و شرایط آب و هوایی معتدل و خاک حاصلخیز را ترجیح میدهد. مناطقی مانند جنوب ایتالیا، کشورهای مدیترانهای و برخی مناطق ایران (مانند کرمانشاه و مناطق غربی) شرایط مناسبی برای رشد و توسعه شلیل فراهم میکنند.
خواص شلیل
شلیل (nectarine) خواص بسیاری برای سلامتی دارد. در ادامه به برخی از خواص مهم آن اشاره میکنم:
- آرامش بخش و ضداضطراب: عطر شلیل خواص آرامش بخش و ضداضطرابی دارد. استنشاق عطر برگموت میتواند استرس و اضطراب را کاهش داده و به بهبود خلق و همچنین کاهش خوابآلودگی کمک کند.
- تقویت سیستم ایمنی: شلیل دارای مقدار قابل توجهای ویتامین C است که به عنوان آنتیاکسیدان قوی عمل میکند و سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند و در مقابل عفونتها و بیماریها مقاومت بخشیده است.
- اثر ضد التهابی: برخی مطالعات نشان دادهاند که مواد موجود در شلیل مانند لیمونن و لینالول، خواص ضد التهابی دارند. این خواص میتوانند در کاهش التهابهای مرتبط با بیماریهای التهابی مانند التهاب مفاصل و درماتیت کمک کنند.
- اثر ضدباکتریایی: عصاره و روغن شلیل خواص ضدباکتریایی دارند و میتوانند در مقابله با باکتریها و میکروبهای مختلف کمک کنند.
- تنظیم گرمای بدن: مصرف عطر برگموت به صورت خارجی میتواند در تنظیم گرمای بدن و کنترل تعریق مفید باشد.
- تقویت هضم: مصرف عطر برگموت در کنار غذاها و نوشیدنیها میتواند به بهبود فرآیند هضم کمک کرده و علائم ناراحتی معده را کاهش دهد.
- مراقبت از پوست: عصاره شلیل میتواند به عنوان ماده ضد التهابی و ضدباکتریایی در مراقبت از پوست استفاده شود. میتواند در درمان آکنه، التهاب پوستی و آسیبهای ناشی از آفتاب سوختگی مفید باشد.
مهم است به یاد داشته باشید که قبل از استفاده از هرگونه محصول شلیل برای کاربردهای درمانی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر شما به عطرها و روغنهای عطری حساسیت دارید.
کاربرد های شلیل
شلیل در انواع مختلفی از صنایع و استفادههای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. در ادامه، برخی از کاربردهای شلیل را برای شما ذکر میکنم:
- صنایع آرایشی و بهداشتی: عطر شلیل به عنوان یکی از مواد اصلی در تهیه عطرها، ادوکلنها، لوسیونها، کرمهای بدن و صابونها استفاده میشود. عطر برگموت عطری ملایم و خنک با رایحه مرکباتی دارد که در ترکیب با دیگر عطرها و رایحهها استفاده میشود.
- صنعت غذایی: روغن عطر شلیل، که از پوست میوه استخراج میشود، در تهیه محصولات مختلف غذایی مانند مارمالاد، مربا، شربت، نوشیدنیها، کیکها و شیرینیها استفاده میشود. رایحه شلیل به غذاها و نوشیدنیها طعم و عطر خوشایندی میبخشد.
- تولید عصارهها و اسانسها: شلیل برای تولید عصارهها و اسانسها استفاده میشود که در صنایع مختلف مانند عطرسازی، تولید عطرها، کیکها، نوشیدنیها و محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده میشوند.
- تولید چای شلیل: برگهای شلیل میتوانند برای تهیه چای شلیل استفاده شوند. چای شلیل دارای طعم تلخ و مرکباتی است و ممکن است خواص آرامشبخش و ضداضطرابی داشته باشد.
- محصولات آرایشی و مراقبت از پوست: عصاره و روغن شلیل در تولید محصولات آرایشی و مراقبت از پوست مانند کرمها، لوسیونها، روغنهای مرطوب کننده و ماسکهای صورت استفاده میشود. این محصولات میتوانند به ترطیب، ضد التهاب و ضدباکتریایی پوست کمک کنند.
- استفاده در آرامبخشی و تراپی: رایحه شلیل معروف به خواص آرامشبخش و مثبت بر روحیه است. برای این منظور، از عطر شلیل در ماساژ تراپی، آروماتراپی و آرامبخشی استفاده میشود.
مهم است به یاد داشته باشید که در صورت استفاده از محصولات شلیل، بهتر است مطالعه و راهنمایی تولیدکننده را دنبال کنید و در صورت وجود حساسیت یا عوارض جانبی، مصرف را متوقف کنید و به پزشک مراجعه کنید.